Daar komt bij dat de filosofische ondertoon het spannende geheel meerwaarde geeft. In een in 2012 opgedoken manuscript doet Burgess uit de doeken hoe hij denkt over zijn meesterwerk: ‘Wat ik wilde zeggen was dat het beter is om slecht te zijn uit je eigen, vrije wil dan goed te zijn vanwege hersenspoeling.’

Onze held in het verhaal, Alex, is een jonge crimineel die de woonbuurten van een grote stad — de stad kan overal zijn, Amsterdam, bijvoorbeeld — onveilig maakt samen met zijn droogs, delinquenten die grof geweld niet schuwen.

Dat uit zich in scènes die inmiddels iconisch zijn, maar die nog niets hebben ingeboet aan kracht in de wijze waarop ze ons evenzeer bekoren als vervullen van weerzin. En toch: juist dat statement van Burgess over waar het verhaal nu eigenlijk over gaat, blijft ons uiteindelijk bij, namelijk de vraag over onze vrijheid. Is het inderdaad beter om slecht, maar vrij, dan om te leven geforceerd door allerlei krachten?

Burgess’ verzonnen taal, ‘Nadsat’, symboliseert het afgesloten universum waarin de jongeren zich bevinden. Een voorbeeld uit de uitstekende Nederlandse vertaling:

Wat zal het alzo wezen? Daar was ikke, dat is Alex, en mijn drie mieskies, dat is Pete, Georgie en Maf, en deed die z’n naam eer aan, en we zaten in de Korova-melkbar te razzoedatten wat te doen die avond, een sneipe donkere kille winterhufteling, zij het droog evenwel. De Korova Melkbar was een melk-plus mesto, en misschien, O mijn broeders, zijn jullie vergeten hoe het in die mesto’s toeging, alles tegenwoordig zo skorrig veranderd.

Om dit alles te duiden is Burgess-kenner van het eerste uur, literair criticus Michel Krielaars, onze gast in de talkshow. Live muziek wordt verzorgd door de Cinema Literair Band.

OBA Oosterdok | Oosterdokskade 143 | 1011 DL Amsterdam
T: 020-5230900 | E: klantenservice@oba.nl