Boekenblog 198; Noorderwoord op het Zonneplein!
Lang heb ik gedacht dat literaire activiteiten en Amsterdam-Noord niet samen gingen. Wat men ook bedacht, met of zonder de openbare bibliotheek, steeds weer bleef het aantal deelnemers beperkt. Aandacht voor één auteur, een gevarieerde avond of middag rondom een aantal schrijvers, al dan niet afkomstig uit Noord, een bijeenkomst met schrijvers voor tieners – het maakte niet uit. Boven de 30 kwam je niet. Alleen de avond voor dichters uit Noord, in 1993 in Bibliotheek Nieuwendam, trok 60 dichters en luisteraars. Prachtavond.
Tuindorp Oostzaan
Noorderwoord: verhalen en variété, 14 november in het Zonnehuis, Tuindorp Oostzaan, leek me dan ook het zoveelste zeer sympathieke initiatief gedoemd tot relatieve mislukking. Al was de programmering veelbelovend met onder anderen Suzanne Jansen (Het Pauperparadijs), Marja Kok (actrice van voorheen Het Werktheater) en de plaatselijke jongere Lamyn Belgaroui. Schrijfster Christine Otten, zelf woonachtig in Tutti Fruttidorp, was als presentator de hoofdattractie.
Verrassing: ik moest in de rij staan voor een toegangsbewijs. De prachtige theaterzaal was bij binnenkomst al bijna vol. Ik herkende een paar bekende literatuurliefhebbers, maar vooral zag ik autochtone Tuindorpers, hippe dertigers en een aantal verouderde jongeren zoals ik zelf. De sfeer was ook bijzonder, het voelde alsof niets mis kon gaan, behalve dat de zaal overvol zou zijn. Het plaatselijke Specie Trio blies ons met vrolijke jazzmelodieën in en van onze stoelen, die werkelijk uit alle hoeken en gaten van het Zonnehuis vandaan waren gekomen.
Deze Vijandige Wereld
Christine opende de avond met de kennismaking met Tuindorp Oostzaan in ongeveer 1925 door, natuurlijk! Sal Santen. Mijn avond was toen al helemaal goed. Sal Santen is met afstand de beste schrijver die over Amsterdam-Noord heeft geschreven. Daar doe ik Johnny van Doorn en Jan Donkers geen onrecht mee. Zijn autobiografische fictie is zo inleefbaar; je kijkt mee met het achtjarige jongetje dat met zijn ouders, oudere zusje en jonger broertje de voor hem nieuwe buurt inloopt.
De zaal bleef stil bij deze voorleessessie maar ging los na de raps van Lamyn over het leven in Tuindorp van zijn jeugd (rond 2000). Hier lag de kracht van de avond: de variatie. Voorlezen, muziek, interviews en cabaret, geworteld in Amsterdam-Noord. Maar niet geïsoleerd, want van ver daarbuiten kwam het verfrissende Twents van Nathalie Baartman, onnavolgbaar met taal. Ik kreeg het even benauwd toen ze over voornamen begon te orakelen – dat is meer voor verjaardagen –, maar haar relaas over het verkrijgen van een hypotheek maakte alles weer goed.
Een armoedig bestaan
Een eigen huis, alleen het onderwerp al in Tuindorp, dat was tot 20 jaar terug ondenkbaar. Het was armoede, of fatsoenlijke armoede of een karig bestaan, in deze contreien. Suzanna Jansen, wiens geweldige Pauperparadijs ook in Asterdorp speelt, maakte ons deelgenoot van de langdurige doorwerking van armoede. Ook hier was de zaal muisstil, een verademing na talloze literaire en muzikale bijeenkomsten waar het publiek zich vaak liever zelf hoort . De boodschap moet wel herkenbaar zijn geweest. Nog sterker kreeg ik dat gevoel toen Marja Kok een tekst voordroeg van Malou de Roy van Zuydewijn over de bekende Tuindorper Piet. Na zijn verscheiden plaatste iemand een tegeltje bij zijn woning: Hier woonde Piet, wie kent hem niet. Malou schreef hier een verhaal over en Marja Kok bracht Piet weer tot leven. Schitterend!
Lamyn, rapper en ook dichter, vatte de avond in een vers vol rake bewoordingen samen. Christine Otten, ondanks haar dienstbare presentatie toch de ster van de avond, sloot om 22.01 af.
Het Woord, in al zijn veelvormigheid, daar ging het om, dat had de organisatie duidelijk voor ogen gehad. Dat krijg je als de SLAA, de Theaterstraat en Christine Otten iets samen organiseren. In maart 2014 kom ik weer, en hoop dan dat de OBA ook meedoet. Tenslotte waren Santen, Donkers, van Doorn, Ivo de Wijs, en Carel Helder al in de jaren ’80 en’90 al onze gasten. Nu is het de beurt aan bijvoorbeeld Philibert Schogt, Hanna Bervoets en Thomas Möhlmann!
We konden nog boeken kopen, we konden nog napraten, we konden nog genieten van Het Specie Trio. Ik koos voor nagenieten met mijn boeken van Sal Santen, de man die glans gaf aan de nette armoede van Tuindorp Oostzaan.